Sovetlər dövründə oynaq xəstəlikləri anlamı çox az təsadüf olunurdu.Hal hazırda bu xəstəlikdən əziyyət çəkənlərin sayı durmadan artır.
Oynaq xəstəlikləri,artrit və degerenativ dəyişikliklər nə üçün baş verir.
Sehiyye.info oynaq xəstəlikləri barədə növbəti müsahibəni hazırlayıb.
Bu barədə tanınmış həkim terapevt, MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzinin baş həkimi Nərminə Abbasovanın fikirlərini sizə çatdırırıq:
Artrit, oynaqların daxili strukturlarına təsir edən iltihablı və ya degenerativ xəstəliklər qrupudur. Bu patologiyanın qarşısının alınması, aşkarlanması və müalicəsi bir revmatoloq və ortopedik travmatoloq tərəfindən həyata keçirilir.
Xəstəliyin səbəbləri
Çox vaxt artrit aşağıdakı səbəblərə görə baş verir:

keçmiş infeksiyalar;
otoimmün pozğunluqlar;
birgə zədələr.
Aşağıdakı təhrikedici amillər artritin inkişafına kömək edir:

genetik meyl;
hipotermiya;
allergik reaksiyalar;
oturaq həyat tərzi;
hipo və vitamin çatışmazlığı;
purinlərdə yüksək olan düzgün olmayan pəhriz (qırmızı ət, konservləşdirilmiş məhsullar, hisə verilmiş ət, qazlı şirin içkilər, qablaşdırılmış şirələr, spirt, xüsusilə pivə);
siqaret çəkmək;
immunitetin aşağı səviyyəsi;
hormonal balanssızlıq.
Həmçinin, müəyyən dərmanların qəbulu orqanizmdə sidik turşusunun konsentrasiyasını (B3 vitaminləri, diuretiklər, Parkinson xəstəliyinin müalicəsi üçün dərmanlar) artıraraq, gut artritinin inkişaf riskini artırır.


Xəstəlik müxtəlif klinik formalarda baş verə bilər, təsnifat bir sıra xüsusiyyətlərə görə aparılır.

Etiologiyasına və patogenezinə görə:

birincil (müstəqil bir xəstəlik kimi inkişaf edir);
ikincil (mövcud patologiyaların nəticələri kimi baş verir).
Degenerativ artritdə oynaq qığırdaqları proteoqlikanları itirir, nəticədə təsirlənmiş oynağın səthinin fibrilasiyasına səbəb olur. Degenerativ artritin özü aşağıdakılara bölünə bilən xəstəliklər qrupudur: artroz; endokrinopatik artrit.
Təsnifatına görə oynaqlarda degenerativ proseslər degenerativ dəyişikliklərə və degenerativ zədələrə bölünür.Degenerativ dəyişikliklər dedikdə bütün oynaqları, yəni dəyişiklikləri, birləşmələri əhatə edən involutiv dəyişikliklər başa düşülür.
Nərminə həkim bildirdi ki,oynaq ağrıları orqanizmdə başqa nahiyələrə də təsir qabiliyyətinə malikdir.Məsələn sol ayağın bud çanaq oynağı və ya diz oynağında ağrılar varsa,bu özündən asılı olmayaraq sağ ayağa və onurğaya güc salır.Nəticədə ağırlıq həmin orqanların da zədələnməsinə səbəb ola bilir.
Oynaqlarda degenerativ proseslərin getməsi təsnifatına görə, oynaqlarda degenerativ proseslər degenerativ dəyişikliklərə və degenerativ lezyonlara bölünür.
Degenerativ dəyişikliklər bütün oynaqlara təsir edən sözdə involtiv dəyişikliklər, yəni onların qocalması ilə əlaqəli dəyişikliklər deməkdir.

Degenerativ oynaq xəstəliyi nisbətən gənc yaşda bir və ya bir neçə oynaqda baş verən xroniki xəstəlik hesab olunur. Degenerativ lezyonlar polietiolojidir (yəni inkişafın çox müxtəlif səbəbləri ola bilər). Məsələn, tez-tez bu lezyonların inkişafının səbəbləri qığırdaqın genetik qüsurları, oynaqların anatomik qüsurları, travmatik zədələr, kəskin və ya xroniki yüklənmə, iltihablı proseslər və endokrin patologiyalar ola bilər.
Birgənin vəziyyəti ilk növbədə onun qığırdaqının vəziyyətindən asılıdır. Mərkəzi hissələrdə qığırdaq hialin əsasa, periferik hissələrdə isə lifli əsasa malikdir. Orta hesabla, hialin hissəsinin qalınlığı 0,5 ilə 6 mm arasında dəyişir. Qığırdaq özü qığırdaq hüceyrələrindən, yəni xondrositlərdən ibarətdir ki, onlar müxtəlif istiqamətlərdə birləşən və qığırdağın özünü əmələ gətirən xüsusi nazik fibrillər əmələ gətirir və xondrositlər də maye maddə - xondrofibrilləri hopduran xondrin əmələ gətirir.
Normalda yeni doğulmuş körpədə qığırdaq toxumasının mayesi 75%-80% sudan ibarətdir, böyüklərdə bu rəqəm 55-65%-ə qədər azalır, lakin qocalma (involusiya) dövründə bu rəqəm 50%-ə və aşağı düşür. . Bu vəziyyətdə kalsium duzları və xolesterin çökür. Degenerativ proses qığırdaqların özünün ilkin zədələnməsi nəticəsində yaranır və yalnız bundan sonra oynaq kapsuluna, sümüklərin artikulyar uclarına və s.
Qığırdaqın degenerativ zədələnməsinin səbəbi onun funksiyasının qeyri-kafi olmasıdır və yalnız sonradan xondrositlərin özlərinin ölümü, təəssüf ki, bərpa olunmur. Eyni zamanda, protein qlikonlarının (əsasən xondroitin sulfatların) miqdarı azalır. Bu vəziyyətdə, qığırdaqın hidrofilikliyinin azalmasına səbəb olan protein-polisaxarid komplekslərinin itirilməsi fonunda oynaq qığırdaqlarının proteinqlikonlarına otoimmün reaksiya inkişaf etdirmək mümkündür.
Qığırdaq elastikliyini itirir, dayanıqlığı azalır, zədələnmə və bərpa prosesləri balansında degenerativ dəyişikliklərə səbəb olan zədələnmə prosesləri ağırlaşmağa başlayır. Bu prosesin inkişafında sümüklərin artikulyar uclarında qan dövranının pozulması (venoz staz) və sinovial (intraartikulyar) mayenin biokimyəvi tərkibində dəyişikliklər mühüm rol oynayır. birgə kapsul.
Morfoloji cəhətdən proses bir neçə mərhələdə baş verir: I – qığırdaqda dəyişikliklər, II – oynaq kapsulunun qırışması, III – sümüklərdə və ətraf toxumalarda struktur dəyişiklikləri.
Zülalların və mayenin itirilməsi nəticəsində qığırdaq quruyur, kobudlaşır, nazikləşir və “çatlamağa” başlayır, qığırdaq səthində eroziyalar əmələ gəlir. Hialin qığırdaqların zədələnmiş sahələri tədricən lifli toxuma ilə əvəzlənir və ya sadəcə ölür və çökür. Eyni zamanda, qığırdaqın lifli hissəsinin proliferasiya prosesləri ilə əlaqədar olaraq, oynaq səthinin periferiyası boyunca dimdiyinə bənzər sümük böyümələri meydana gəlir. Qığırdağın ölümü subkondral sümük plitəsinin həddindən artıq yüklənməsinə səbəb olur, bunun nəticəsində sklerotik olur. Bəzən mikroqırıqlar meydana gəlir.
Sümüklərin artikulyar uclarının işemiyası (qan dövranını aradan qaldırmaq) rezorbsiya ocaqlarının yaranmasına səbəb olur ki, bu da nəticədə osteonekroz ocaqlarını n şirkətə səbəb olur. Sinovial membranda lifli və yağlı toxuma böyüyür, oynaq kapsulunun damarları sklerotik və boşalır. Bu fonda aseptik iltihab xəstəlikləri və maye eksudatın yığılması ilə ikincil artroz-artrit meydana gəlir.

Ola bilsin ki, oynaqlarda ağrı, ağırlıq hissi, əyilmə,uzatmada çətinlik, hərəkət edərkən ağrılı klikləmə və çoxdan istirahət etməyi dayandırmış sadəcə zəiflədən xroniki ağrı şikayətləriniz var.
Bu problemlərlə mümkün qədər tez məşğul olmaq lazımdır, çünki degenerativ dəyişikliklərin inkişaf etmiş formaları nadir hallarda müalicə olunur və zaman keçdikcə həyat keyfiyyətini davamlı olaraq pisləşdirir.
Müalicənin xüsusiyyətləri artritin səbəblərindən, təbiətindən və zədələnmə mərhələsindən asılıdır. Terapiyanın məqsədi xəstəliyin təhrikedici amillərini və simptomlarını aradan qaldırmaq, funksional fəaliyyəti bərpa etmək və ağırlaşmaların qarşısını almaqdır.

Bu problemləri həll etmək üçün inteqrasiya olunmuş bir yanaşma istifadə olunur. Həkim təyin edə bilər.
Artritin ağır vəziyyətlərində, oynaq öz funksiyasını tamamilə itirdikdə, cərrahiyyə əməliyyatı vasitəsilə implant qoyulur və hərəkətliliyi bərpa etmək mümkün olar.
MayoMed Medikal Fizioterapiya və Reabilitasiya Mərkəzi
TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95