Qaraciyər xəstəlikləri, DNT-nin zədələnməsindən tutmuş xroniki alkoqolizmə və pəhriz əlavələrinin nəzarətsiz qəbuluna qədər müxtəlif səbəblərdən yarana bilən patoloji vəziyyətlərin böyük bir qrupudur. Genişlənmiş qaraciyər, orqanın işləməsi ilə bağlı problemləri göstərir, çünki o, safra istehsalı və toksinlərin detoksifikasiyası da daxil olmaqla bir çox həyati funksiyaları yerinə yetirir.
Ciddi qaraciyər xəstəlikləri ağır fəsadlara gətirib çıxarır - qaraciyər çatışmazlığı, ensefalopatiya və mədə-bağırsaq funksiyasının pozulması. Qaraciyərin ölçüsündə artım patologiyanın ilk əlamətlərindən biridir. Bu müayinə zamanı həkim tərəfindən aşkar edilə bilər, lakin ultrasəs müayinəsi (US) diaqnozda daha dəqiqdir.
Qaraciyər xəstəlikləri bütün dünyada ictimai sağlamlıq problemidir. Onlar əhali arasında ən çox görülən on ölüm səbəblərindən biridir – hətta müasir tibbin nailiyyətləri həmişə ağır qaraciyər çatışmazlığı olan xəstələrə kömək edə bilmir. Dünyada təxminən 200 milyon insan xroniki qaraciyər xəstəliyinin bir növünə malikdir, onlardan təxminən 14 milyonu sirozdur. ÜST növbəti 10-20 il ərzində qaraciyər patologiyalarından ölüm hallarının 2-3 dəfə artacağını proqnozlaşdırır.

Qaraciyərin böyüməsinin səbəbləri
Xəstəliklərin böyük bir siyahısı qaraciyərin ölçüsünün artması ilə müşayiət olunur. Çox vaxt böyüklərdə qaraciyərin genişlənməsinin səbəbi sağ mədəciyin ürək çatışmazlığı səbəbindən sistemli dövriyyədə venoz tıkanıklıqdır. Tromboembolizm, ağır ağciyər patologiyası, ağciyər arteriyasının stenozu və ya portal vena zədələnməsinin nəticəsidir.
Simptomlar
Klinik təzahürlər ilkin patoloji ilə müəyyən edilir: hepatomeqaliya özü əksər hallarda şikayətlərlə müşayiət olunmur. Yalnız əhəmiyyətli qaraciyər böyüməsi aşağıdakı simptomlara səbəb olur:



fiziki güclə daha sıxlaşan sağ hipokondriyumda ağırlıq və ağrı;
şişkinlik;
pis nəfəs;
nəcis pozğunluqları: həm qəbizlik, həm də ishal mümkündür, həm də bu şərtlərin dəyişməsi;
ürəkbulanma, xüsusilə ağır yağlı yeməklər və spirtli içkilər yedikdən sonra;
dərinin sararması;
dərinin qaşınması;
dəri üzərində petechial döküntü;
əhval dəyişikliyi, yuxu problemləri.
Hepatomeqaliyaya səbəb ola biləcək digər xəstəliklər:

viral infeksiyalar (kəskin və xroniki viral hepatit);
digər etiologiyalı qaraciyərin yoluxucu və iltihablı lezyonları (məsələn, infeksion mononükleoz, tez-tez uşaqlıqda rast gəlinir);
Buna görə mütləq həkim terapevt və ya hepatoloqa müraciət etmçək lazımdır.
Bir mütəxəssis həkimlə əlaqə saxlamazdan əvvəl heç bir dərman qəbul etməməlisiniz - yalnız həkim lazımi dərmanları təyin edə bilər.
Nərminə Abbasova qeyd etdi ki, dərman terapiyası hepatomeqaliyanı aradan qaldırmaq üçün yeganə vacib müalicə deyil.
Qaraciyərin müalicəsizamanı pəhriz də xüsusi rol oynayır.

Genişlənmiş qaraciyər üçün həyat tərzi düzəlişləri və pəhriz sağlamlığa böyük töhfə verir. Bədənin ümumi vəziyyətini yaxşılaşdıracaq vitamin və mineral kompleksləri də təyin etmək mümkündür.

Genişlənmiş qaraciyər ilə yeyilə bilən qidaların siyahısı:

buğda və çovdar çörəyi
az yağlı bulyonda bişmiş vegetarian şorbaları;
dənli bitkilər, makaron;
yağsız ət (dana, toyuq, hinduşka), buxarda hazırlanmış və ya bişmiş;
yağsız balıq növləri;
tərəvəz və meyvələr;
Süd məhsulları (yüksək yağ tərkibindən qaçın).
Alkoqoldan, yağlı və qızardılmış qidalardan, konservləşdirilmiş qidalardan, çoxlu ədviyyat və marinadlardan ibarət yeməklərdən tamamilə imtina etmək lazımdır.
qaraciyər yenitörəmələri (həm yaxşı, həm də bədxassəli – exinokokk kistləri, abseslər, adenokarsinoma və s.);
amiloidoz – bədən toxumalarında, o cümlədən patoloji zülalın (amiloid) yığılması və qaraciyərdə;
hemokromatoz - dəmir orqanlarda həddindən artıq yığılır, onlardan biri qaraciyərdir;
qida zəhərlənməsi - hepatositlərə (qaraciyər hüceyrələrinə) birbaşa zərər verən təsir;
yağlı qaraciyər xəstəliyi - orqan patoloji miqdarda yağ ehtiva edir.

Mayomed Tibb Mərkəzi
TEL: (012) 464 86 93; 464 86 94; 464 86 95
MOB: (051) 866 02 20; (051) 567 66 96
ÜNVAN: Bakı, Nərimanov, Əhməd Rəcəbli-207