“Məktəbdən evə gecə narkomanların istifadə etdiyi şprisləri sayaraq qayıdırıq”. Bu barədə jurnalist Könül Aypara “Facebook” sosial şəbəkəsində satus yazıb. Bu, Əfqanıstan yox, Azərbaycan həqiqətidir.

Azərbaycanda narkotik istifadəçilərinin sayı elə nisbətdə artıb ki, mütəxəssislər artıq həyəcan təbili çalır və narkomaniyaya qarşı mübarizənin yeni üsullarını axtarır, əks təqdirdə bəla hər evdə özünü göstərəcək.

Hər gün polis əməkdaşları qeydə alınan oğurluq faktlarının əksəriyyətinin narkomanlar tərəfindən törədildiyini və narkotik maddə almaq üçün pul əldə etmək məqsədilə baş verdiyini bildirirlər.

Narkomaniya probleminin hansı səviyyədə olduğunu bilmələri üçün onlardan bir neçəsini sadalamaq kifayətdir ki, oxucular vəziyyəti anlasınlar. Nəsimi rayonunda əvvəllər narkotik maddələrin saxlanmasına görə məhkum olunmuş 1984-cü il təvəllüdlü Cavid Eldarovdan 0.400 qram heroin tapılıb. Binəqədi rayonunda əvvəllər məhkum olunmuş Anar Mehdiyevdən 0,986 qram heroin aşkar edilərək götürülüb.

Kürdəxanı kəndindəki istintaq təcridxanasına sentyabrın 17-də məhkumlardan biri üçün heroin keçirilməsi cəhdi edilib. Bakı sakini, Allahverdiyev Yusib Baba oğlu təcridxanada saxlanılan övladına tərkibində heroin olan bir baş sarımsaq gətirib.

Elə həmin gün Saatlı rayon sakini C.Paşayev könüllü olaraq 10.01 qram güclü psixotrop maddə sayılan metamfetamini Bakı Şəhər Baş Polis İdarəsinin Narkotiklərlə Mübarizə Şöbəsinə təhvil verib.

Məlum olub ki, narkotik vasitə Astara sakini Pənah Şərbətovdan alınıb. Danışıqlara görə, C.Paşayev metamfetamin üçün ona 700 manat ödəyəcəkmiş. C.Paşayevin fikrini qəfildən niyə dəyişdiyi bilinmir. Hazırda müstəntiqlər narkotik alverçisini həbs etmək üçün tədbirlər görür.

Bu həftə Respublika Toksikologiya Mərkəzinə ağır narkotik zəhərlənmə ilə Binə qəsəbə sakini Tural Abdullayev daxil olub. Hazırda xəstənin vəziyyəti ağır olaraq qiymətləndirilir.

Narkotik ticarəti ilə əlaqədar sonsuz sayda fakt sadalamaq olar. Təəssüf ki, asayiş keşikçilərinin işi yalnız ölkəyə narkotik idxalının və narkotik tərkibli bitkilərin becərilməsinin qarşısının alınmasıdır. Narkomaniyaya qarşı profilaktik tədbirlər heç bir nəticə vermir.

Son illərdə Azərbaycanda külli miqdarda Əfqanıstan heroininin aşkarlanması və müsadirə edilməsi hallarına rast gəlinir və bu, təkcə narkotiklərlə mübarizənin yox, həm də idxalın artmasının nəticəsidir.

Oxu.Az-ın bir müddət əvvəl verdiyi məlumata görə, Azərbaycan Daxili İşlər Nazirliyinin statistik təhlili son beş ildə ölkədə tutulan narkotik vasitələrinin həcminin iki dəfə artdığını göstərib.

Belə ki, 2018-ci ildə daxili işlər orqanları tərəfindən narkotik vasitələrin və prekursorların qanunsuz dövriyyəsi ilə bağlı 2965 fakt qeydə alınıb ki, bu da 2017-ci il ilə müqayisədə, 238 hal çoxdur. Bu müddət ərzində qanunsuz dövriyyə nəticəsində 1136 kiloqram narkotik (290 kiloqram güclü narkotik: tiryək və heroin) götürülüb.

2017-ci ildə 2727 cinayət işi müəyyən edilib, dövriyyədən isə 944,5 kiloqram narkotik aşkar olunaraq götürülüb. 2016-cı ildə 3243 cinayət qeydə alınıb, 934 kiloqram narkotik vasitə müsadirə edilib. 2015-ci ildə 2935 fakt aşkar edilib, 804 kiloqram narkotik müsadirə olunub. 2014-cü ildə 3046 cinayət işi qeydə alınıb, 673 kiloqram narkotik aşkar edilib.

Hər gün respublikanın cənub sərhədlərində gömrük orqanları və sərhəd xidməti külli miqdarda narkotik vasitə idxalının qarşısını alır. Qeyd edək ki, 15 il əvvəl aşkar olunan narkotik maddələrin böyük hissəsi Daxili İşlər Nazirliyinin payına düşürdüsə, bu gün ələ keçirilən narkotiklərin böyük bir hissəsi gömrük işçiləri və sərhədçilər tərəfindən aşkarlanır. Bunun üçün onların kifayət qədər texniki imkanları var.

Lakin buna baxmayaraq, bu, narkotacirlərin fəaliyyətini dayandırmır. Daxili İşlər Nazirliyinin mütəxəssislərinin fikrincə, Azərbaycan ərazisi hələ də dünyada narkotiklərin tədarükü və satışı üçün əsas 38 marşrut siyahısındadır.

Bir müddət əvvəl Baş nazirin müavini, Narkomaniyaya və Narkotik Vasitələrin Qanunsuz Dövriyyəsinə Qarşı Mübarizə üzrə Dövlət Komissiyasının sədri Əli Həsənov rəsmi statistikanı açıqlayıb. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda qeydiyyata alınan narkotik istifadəçilərinin sayı 30 mindən çoxdur, onların əksəriyyəti Bakı və Lənkəranda yaşayır.

Baş nazirin müavini qeyd edib ki, bölgəyə daxil olan narkotik maddələrin 90%-i əfqan mənşəlidir. Azərbaycanın cənub bölgəsinə - Astara, Lənkəran, Cəlilabad, Biləsuvar, Masallı rayonlarına əfqan mənşəli narkotik maddələr İrandan gəlir. Ümumiyyətlə, ölkəyə daxil olan narkotikin 80%-i bu istiqamətdən gəlir.

Məhkəmə-tibbi eksperti, TIAFT (The International Association of Forensic Toxicologists) üzvü Səfərbəy Səfərbəyov Oxu.Az-a verdiyi müsahibədə narkomanların rəsmi sayını göstərib və ötən il 31 432 narkotik istifadəçisinin qeydiyyata alındığını bildirib. Lakin onun sözlərinə görə, rəsmi məlumatlar ölkədəki real vəziyyəti əks etdirmir. Əslində, narkomanların həqiqi sayı bilinəndən daha çoxdur.

“Dünyada 247 milyon narkoman var. ABŞ, Çexiya, Estoniya, Ukrayna və İrlandiya opioid istehlakı baxımından lider mövqedədir. İslandiya, ABŞ, İspaniya, Çexiya, Fransa marixuana istehlakı ilə digər ölkələri qabaqlayır”, - deyə ekspert bildirir.

183 milyon insan çətənə növlərindən istifadə edir.

Azərbaycanda narkotik istifadəçilərinin böyük əksəriyyəti 24-25 yaş kateqoriyasına aiddir. Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına görə, narkotik aludəçisi olan insanların 96%-i vaxtından əvvəl ölür. Erkən ölümün səbəbi isə müxtəlifdir: doza artıqlığı, yoluxucu xəstəliklər (məsələn, HİV və ya hepatit C) və s.

“Narkotik asılılığı dəhşətli şeydir. Bu, bizə narkotik istifadəçilərinin ölümcül, faciəvi nəticələrindən bəllidir. Ancaq gənc və yetişən nəslə bunu aşılamaq lazımdır. Axı onlara narkotikin zülm olduğunu demək kifayət deyil. Çünki narkotikin böyük zövq verməsi ilə bağlı təbliğat işləri də aparılır”, - deyə S.Səfərbəyov bildirir.

Təlim-tərbiyə məktəblərdən başlamalıdır. Mövcud təhsil metodları isə artıq köhnəlib və təsirini itirib. Artıq uşaqların özlərini sağlam həyat tərzinə təşviq etmə, müxtəlif sosial layihələrdə iştirak etmə, stimullaşdırmalar lazımdır. Narkomaniya ilə mübarizə kompleks bir işdir. Ekspert Azərbaycanda narkotik maddələrin təhlükəsi ilə bağlı maraqlı film çəkilmədiyini də vurğulayıb:

“Artıq məktəblərdə risk qruplarını müəyyənləşdirmək və onlarla işləmək lazımdır. İyirmi il əvvəl belə bir təklif qəribə görünərdi, amma bu gün buna ehtiyac var. Risk qrupunu uşaqların davranışlarına görə təyin edə bilərsiniz. Yeniyetmə aqressivdirsə, tənqidi sevmirsə, özünə qapalıdırsa, narkotiklə tanışlıq ehtimalı yüksəkdir”.

S.Səfərbəyov narkotik istifadəçisini tanımağın asan olmadığını söyləyib. İnyeksiya izlərinin olması heç də narkotik asılılığının əlaməti deyil. Çünki narkotiklərin az hissəsi damardan qəbul edilir. Narkotik aludəçilərində əhvalın kəskin və əsassız dəyişməsi, emosional qeyri-sabitlik xarakterizə olunur.

Narkomanları ailə problemləri maraqlandırmır. Yetkinlər valideynlərinin xəstəliyinə, yaşadıqları narahatlıqlara biganə olur.

Xoşbəxtlikdən Azərbaycanda narkotikin ağır növləri yoxdur. Məsələn, ABŞ-da halüsinasiyaya səbəb olan narkotik vasitələr istehsal olunur. Onların istifadəsi nəticəsində narkomanlar ağır cinayətlər törədirlər.

Ekspert Türkiyəni əhalinin maarifləndirilməsi baxımından nümunə kimi göstərərək, dövlət orqanlarının QHT-lərlə sıx işləməsinə diqqət çəkib. QHT narkotik istifadəçilərini erkən mərhələdə müəyyənləşdirməyə və risk qrupları ilə işləməyə kömək edir. Hətta amerikalı mütəxəssislər də Türkiyənin təcrübəsini tətbiq etmək istədiyini bildirib.